Tôi đã hỏi ChatGPT cần chuẩn bị gì khi VN rơi vào suy thoái kinh tế. Sau đây là câu trả lời của nó:

Dưới đây là một checklist ngắn gọn nhưng đủ “đồ nghề” để bạn chủ động nếu kinh tế Việt Nam bước vào giai đoạn khó khăn. Tập trung vào tính thanh khoản, giảm đòn bẩy, đa kênh thu nhập và các phương án dự phòng.

1) Tài chính cá nhân & gia đình

Tiền mặt & thanh khoản

Dự phòng chi phí 6–12 tháng (ăn ở, y tế, con cái, di chuyển). Ưu tiên kênh an toàn, dễ rút, chia ở 2–3 ngân hàng khác nhau.

Giữ phần nhỏ ngoại tệ mạnh (ví dụ USD) để phòng rủi ro tỷ giá; còn lại vẫn là VND cho chi tiêu nội địa.

Hạn chế sản phẩm bị “khóa” thanh khoản (kỳ hạn quá dài, phạt rút trước).

Nợ & dòng tiền

Xử lý nợ lãi cao trước (thẻ tín dụng, vay tiêu dùng). Tránh vay mới cố “đánh quả”.

Nếu có vay mua nhà/xe: đàm phán giảm biên độ lãi, chuyển đổi sang lãi cố định ngắn hạn nếu phí hợp lý; tạo quỹ đệm tối thiểu 6 tháng tiền trả nợ.

Bảo hiểm & rủi ro

Duy trì bảo hiểm y tế và bảo hiểm sức khỏe cơ bản (ưu tiên quyền lợi nhập viện, phẫu thuật). Tránh hợp đồng bảo hiểm đầu tư phức tạp nếu bạn không nắm rõ phí & cam kết.

Lập hồ sơ khẩn cấp: giấy tờ tùy thân, sổ sách vay nợ, bảo hiểm, danh sách liên hệ, mật khẩu quan trọng (trong trình quản lý mật khẩu).

Ngân sách & kỷ luật

Thắt chặt chi phí không thiết yếu 20–30%. Khóa các khoản rò rỉ nhỏ (app/subscription).

Lập kế hoạch 90 ngày: mục tiêu tiết kiệm, trả nợ, tăng thu.

2) Việc làm & thu nhập

Chuẩn bị kế hoạch 2 đường: (A) giữ việc hiện tại; (B) kịch bản giảm lương/mất việc.

Cập nhật CV/LinkedIn/GitHub, xây mạng lưới (cộng đồng nghề, khách hàng cũ).

Tạo thu nhập phụ có dòng tiền nhanh: freelance, dạy kèm/khoá học mini, sản phẩm số, bảo trì hệ thống, v.v.

Nâng kỹ năng “kháng suy thoái”: kỹ năng bán hàng, tự động hoá, tối ưu chi phí, phân tích dữ liệu, ngoại ngữ.

3) Đầu tư (nếu có)

Ưu tiên bảo toàn vốn & thanh khoản:

Tăng tỷ trọng tiền mặt/tiền gửi ngắn hạn/quỹ thị trường tiền tệ/quỹ trái phiếu ngắn hạn.

Tránh/giảm đòn bẩy và các tài sản khó bán.

Cổ phiếu: tập trung doanh nghiệp dòng tiền thật, nợ thấp, ngành phòng thủ (thiết yếu). Chấp nhận đi chậm nhưng chắc.

Bất động sản: thận trọng đòn bẩy; nếu đầu tư, ưu tiên sản phẩm dễ cho thuê/dễ bán, tránh kỳ vọng lướt sóng.

Vàng/ngoại tệ: chỉ là thành phần đa dạng hóa, không “all-in”; lưu ý chênh lệch giá nội địa – quốc tế; ưu tiên an toàn & minh bạch.

Ghi nhớ: “Tiền còn mới có cơ hội.” Đừng để thiếu thanh khoản trong đáy chu kỳ.

4) Doanh nghiệp/Chủ hộ kinh doanh (nếu bạn vận hành kinh doanh)

Dòng tiền trước, lợi nhuận sau: dự báo dòng tiền 13 tuần; chốt công nợ, rút ngắn vòng quay.

Cắt chi phí đúng chỗ: giữ năng lực tạo doanh thu (bán hàng, chăm khách, kênh chủ lực), giảm phần không cốt lõi.

Đa kênh bán: online + offline; tối ưu tồn kho; thương lượng lại thuê mặt bằng/nhà cung cấp.

Tín dụng: chuẩn bị hồ sơ vay/giãn nợ gọn gàng; chủ động làm việc sớm với bank thay vì đợi căng.

Kịch bản 3 cấp: (1) nhẹ – giảm 10% doanh thu; (2) trung bình – giảm 30%; (3) nặng – giảm 50% ⇒ ứng với 3 gói biện pháp.

5) Kế hoạch hành động nhanh (7–30–90 ngày)

Trong 7 ngày

Kiểm kê tài sản/nợ, lập bảng dòng tiền tháng.

Tạo quỹ khẩn cấp tối thiểu 1–2 tháng (nếu chưa có), chia đa ngân hàng.

Cắt 3 khoản chi không thiết yếu lớn nhất.

Trong 30 ngày

Tái cấu trúc nợ lãi cao; thương lượng lãi/điều khoản với ngân hàng.

Sắp xếp bảo hiểm thiết yếu; hoàn thiện hồ sơ khẩn cấp.

Khởi động một nguồn thu phụ khả thi nhất.

Trong 90 ngày

Nâng quỹ dự phòng lên 6–12 tháng.

Tái cân bằng danh mục theo nguyên tắc thanh khoản – rủi ro.

Hoàn thiện 3 kịch bản nghề nghiệp/kinh doanh và bài test “áp lực” dòng tiền.

6) Nguyên tắc quyết định trong khủng hoảng

Đơn giản, minh bạch, dễ hiểu > sản phẩm tài chính phức tạp.

Thanh khoản > lợi suất thêm vài phần trăm.

Không đòn bẩy khi không chắc dòng tiền trả nợ.

Kịch bản hóa & kiểm thử trước khi cam kết tiền lớn.

Kỷ luật & đều đặn (DCA, tiết kiệm hàng tháng) thay vì đoán đáy.